آریاپرس
مسکو روز گذشته میزبان نماینده‌گان کشور های ایران، تاجیکستان، چین، پاکستان، قرقیزستان، ازبیکستان، ترکمنستان، هند و قزاقستان بود. این نماینده ها غرض اشتراک در نشستی که به «فارمت مسکو»معروف است، گرد هم آمده بودند.
فارمت مسکو حدود یک سال قبل به ابتکار فدارتیف روسیه برای ایجاد یک «اجماع منطقوی» در رابطه به افغانستان ایجاد گردید. تمام کشور های عضو در این فارمت به نحوی از انحا تاثیر پذیر از اوضاع افغانستان اند یا تاثیرگذار بر وضعیت این کشور.
با این که در گذشته در تمام نشست های این فارمت نماینده های طالبان حضور داشتند، اما این بار روسیه از آنها برای شرکت در این نشست دعوت نکرد. ضمیرکابلوف نماینده ویژۀ روسیه در امور افغانستان در سخنان افتتاحیۀ خود گفت: “ما تقریبا یک سال پیش در چارچوب همین ساختار با هم دیدار کردیم. بیانیه مشترکی را صادر کردیم و یکی از نکات آن از مقامات افغان در کابل خواسته است تا اقدامات عملی را برای تشکیل یک دولت فراگیر قومی-سیاسی انجام دهند. متاسفانه این اتفاق نیفاده است. به همین دلیل ما تصمیم گرفتیم که تنها دیگر کشورهای منطقه را به این نشست برای ایجاد یک رویکرد مشترک در چارچوب فارمت دعوت کنیم.»
با وجود این که در این نشست برخی انتقاد ها از طالبان صورت گرفت، اما هنوز زود است باور کنیم که کشور های منطقه به ویژه روسیه در رویکرد خود نسبت به گروه طالبان تجدید نظر اساسی کرده اند.
نماینده چین در این جلسه آمریکا را مسئول نابسامانی افغانستان دانست و از دولت امریکا خواست تا پول های مسدود شده‌ی افغانستان را آزاد کند. امری که بدون شک به نفع طالبان است.
صریح‌ترین انتقاد ها را اما نماینده تاجیکستان داشت. آقای وفا نیاتبکزاد، در سخنان خود از این که طالبان نتوانسته اند در یک سال گذشته هیچ اقدام واقعی برای حل مسئولانه‌ی معضلات افغاستان انجام بدهند، انتقاد کرد. او هم‌چنان به صراحت نگرانی دولت تاجیکستان را در برابر نسل کشی تاجیکان توسط گروه طالبان در پنجشیر، کابل و سایر مناطق افغانستان اظهار نمود.
در بیانیه‌ی اختتامیه‌ی این نشست با وجود این که بر ایجاد دولت فراگیر در افغانستان تاکیده شده است و از طالبان خواسته شده تا تعهدات خود را در قبال مبارزه با تروریزم، موادمخدر و رعایت حقوق اساسی مردم افغانستان عملی کنند، اما هیچ اشاره‌ی به این مورد نشده است که اگر طالبان هم‌چنان مانند یک سال گذشته نخواهند این تعهدات را عملی کنند، کشور های عضو فارمت مسکو چه اقداماتی انجام خواهند داد.
در مجموع عدم دعوت طالبان در این نشست در حقیقت توبیخی است از جانب روسیه نسبت به طالبان تا به آنها گوشزد کنند که اگر به صورت جدی جلو گروه های تروریستی را در افغانستان نگیرند، احتمالاً با واکنش های شدیدتری از جانب روسیه مواجه گردند.
با این‌هم برخی تحلیل‌گران باور دارند که اعلامیه پایانی نشست مسکو هم‌سو با دیدگاه های طالبان بود. محمداکرم اندیشمند، تاریخ‌نویس و تحلیل‌گر مسایل سیاسی در برگه‌ی فیسبوک خود در پیوند به جلسه فارمت مسکو نگاشته است: “اعلامیه‌ی پایانی نشست در واقع هم‌سو با خواست های طالبان بود. آزاد سازی پول های منجمد شده‌ی افغانستان، تقویت تعامل و مذاکره با طالبان از طریق سازمان ملل، تامین هزینه های باز سازی افغانستان توسط امریکا و غرب به عنوان مسئولین خرابی های افغانستان از مواردی بود که طالبان نیز آن‌را می خواهند. آنچه که در اعلامیه به نام تشکیل حکومت فراگیر آمده است یک موضوع مبهم و غیر مهم برای طالبان است. کشورهای اعلامیه دهنده نیز هیچ ابزاری برای وادار ساختن طالبان به تشکیل دولت همه شمول ندارند.»
در شرایطی که رویارویی غرب با روسیه در اوکراین و غرب با چین در تایوان زمینه های دوقطبی شدن جهان را بیش از هر زمان دیگری پس از جنگ سرد، فراهم ساخته است، بدون تردید به زودی شاهد صف بندی های کشور ها در اردوگاه غرب به محوریت امریکا و شرق به محوریت روسیه و چین خواهیم بود. در یک چنین شرایطی افغانستان دوباره به یکی از کانون های داغ جنگ های استخباراتی و متعارف میان قدرت های بزرگ جهان مبدل خواهد گردید. در هم‌چو وضعیتی برای طالبان دشوار خواهد بود تا هم حمایت امریکا را داشته باشند و هم روابط خوب با روسیه و هم‌پیمانانش. آنان ناگزیر خواهند گردید تا به یکی از این دو اردوگاه بپیوندند که پیوستن به یکی از این ها به معنای اعلام دشمنی با دیگرش است؛ امری که پیامد های خوشآیندی برای طالبان نخواهد داشت.
