محمد عابد امیری
پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، باورها بر این شد که سیاست جدید ایالاتمتحدۀ امریکا در جنگ در منطقه تغییر کرده است. آگاهان مسایل افغانستان به دو دیدگاه اشاره میکنند: اول اینکه امریکا نمیخواهد در جنگهای منطقهیی آسیب ببیند؛ به همین دلیل، استراتژی جنگی خود را تغییر داده است. جو بایدن رییس جمهور امریکا در جریان سخنرانیهایش بارها به این موضوع اشاراتی داشته است. امریکا از راهبرد جنگهای منطقهیی فاصله گرفته است و ترجیح میدهد تا سیاست کنش گزینشی و اقدامات تاکتیکی در جنوب غربی و شمالی آسیا را جایگزین سیاست های فعلیش کند.
بنابراین به نظر میرسد که خروج از افغانستان بخشی از برنامۀ بزرگتر امریکا برای کاهش تعهدات امنیتی خود در مناطق حساس جهان چون روسیه، چین و ایران است. چند ماه پیش نیز امریکا اعلام کرد که بخشی از نیروهای خود را از آلمان خارج میکند. این در حالی است که براساس روابط فراآتلانتیکی و تعهدی که امریکا نسبت به امنیت اروپا داشت، قاعدتاً نباید نیروهای خود را از آلمان خارج میکرد؛ ولی چون مسالۀ چین و روسیه برایش خیلی حساس است، دست به این اقدام زد.
همچنان براساس گزارش نهادِ ارزش جنگ، میتوان برداشت کرد که ایالاتمتحدۀ امریکا طی بیست سال گذشته ۲تریلیون و ۲۶۰میلیارد دالر در افغانستان هزینۀ جنگ کرده است. آخرین گزارش وزارت دفاع امریکا در سال ۲۰۲۰ هم حاکی از آن است که این وزارتخانه بهطور کلی ۸۱۵میلیارد و ۷۰۰میلیون دالر در افغانستان هزینه جنگ کرده است. بنابراین، بخشی از هدف امریکا این است که دیگر نه تلفات انسانی بدهد و نه در این جنگها هزینه کند؛ چراکه در داخل کاخ سفید و حتا میان مردم امریکا دیدگاههای متفاوت وجود دارد و انتقادهای زیادی به دولتهای مختلف امریکا وارد است که چرا باید در افغانستان تا این حد هزینه کند.
دیدگاه دومی خروج نیرو های امریکایی را از افغانستان عمل قصدی میدانند که برای بر هم زدن نظم و آرامش منطقه توسط طالبان میدانند.
امریکا با خروج شتابزده از افغانستان در حقیقت انگیزۀ نظام جمهوری را از بین برد و به نحوی روحیه جنگی طالبان را تقویت کرد و سرانجام، باعث سقوط نظام جمهوری در افغانستان شد تا بتواند از طریق جنگ در افغانستان، روسیه، چین و ایران را درگیر مسالۀ افغانستان کند.
با این حال، وضعیت اقتصادی افغانستان جنگزده پس از تسلط مجدد طالبان بدتر شده و با بحران اقتصادی شدید مواجه است تا آنجا که سازمان ملل متحد آن را بهمنی از گرسنگی نامیده است. براساس آخرین گزارش دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل متحد، اقتصاد افغانستان در حال سقوط است، نیاز به برداشتن گامهای فوری وجود داشته و حدود 23 میلیون نفر با گرسنگی رو بهرو هستند.
حالا با این برداشت میتوان دریافت که امریکا استراتژی جنگی خود را تغییر داده است و با رقابت با کشور های چین، ایران و روسیه به دنبال بحران منطقهیی برای سودگیری خود است و کشورهای دیگر را مورد استفاده قرار میدهد.
گزینۀ بعدی امریکا اوکراین بود که بتواند با استفاده از اوکراین روسیه را تحت فشار خود، ناتو و جامعه جهانی قرار بدهد. بایدن با وعدههای خود به رییسجمهور اوکراین او را در برابر رییسجمهور پوتین قرار داد و خواست میان این دو کشور جنگ آغاز شود. با آغاز جنگ اما همه بهویژه امریکا تماشاگر ماندند و تنها واکنش های دیپلماتیک بسنده کردند.
