گفتگو با شاکر حیات، عضو شورای جهانی پنجشیریان در مورد گزارش اخیر این شورا در باب غصب خانه‌های مردم توسط طالبان
آریاپرس
اخیراً شورای جهانی پنجشیریان، که بزرگترین شبکه دادخواهی پنجشیریان در خارج از کشور است، گزارشی را در مورد غصب خانه‌های اهالی پنجشیر و ساختمان‌های عمومی چون مکاتب و مساجد از جانب طالبان به نشر رسانده است. بر اساس این گزارش در سرتاسر ولایت پنجشیر طالبان 285 خانه‌ای باشنده‌گان این ولایت را همراه با تمام اثاثیه و اجناس آن غصب کرده اند، 12 باب مکتب و 13 باب مسجد نیز از جانب آنها غصب شده است.
براساس شواهد ارایه شده در این گزارش، در تمام این اماکن طالبان افراد خود و خانواده‌های شان را جابجا کرده اند.
آریاپرس برای دریافت معلومات بیشتر در مورد اماکن غصب شده توسط طالبان در ولایت پنجشیر و چگونگی جمع آوری اطلاعات در این مورد با شاکر حیات، استاد دانشگاه و یکی از بنیان گذاران شورای جهانی پنجشیریان که فعلاً در خارج از کشور بسر می‌برد، گفتگوی کوتاهی را انجام داده است که در ذیل خدمت شما پیشکش می‌گردد.
آریاپرس: نخست می‌خواهم در مورد شورای جهانی پنجشیریان و این که این نهاد چه زمانی ایجاد گردید، هدف از ایجادش چی است، اندکی معلومات بدهید.
شاکر حیات: هم‌زمان با سقوط افغانستان در 15 اگست 2020 و مقاومت قهرمانانۀ مردم پنجشیر در برابر استیلای طالبان، عده‌ای از فعالین مدنی ولایت پنجشیر که مجبور به ترک وطن شده بودند، شورای جهانی پنجشریان را غرض حمایت از مردم پنجشیر چه در داخل کشور و چه در بیرون از کشور، ایجاد کردند. هدف از ایجاد این شورا دفاع از حقوق مردم پنجشیر که اینک در زیر استبداد و ظلم طالبان رنج می‌کشند، است.
آریاپرس: روش تحقیق شما برای تهیه این گزارش چگونه بود؟ چگونه توانستید به این آمار و ارقام دست پیدا کنید، در حالی‌که طالبان فضای اختناق و استبداد را در پنجشیر بوجود آورده اند و دسترسی به اطلاعات موثق در آن ولایت تقریباً ناممکن است؟
شاکر حیات: ما برای تهیه‌ای این گزارش از روش تحقیق میدانی استفاده کردیم. از آنجایی که شورای جهانی پنجشیریان روابط گسترده با مردم پنجشیر چه در داخل و چه در خارج از کشور دارد، جمع آوری اطلاعات برای ما خیلی ساده بود. ما پرسشنامه و فورمی را تهیه کردیم که آن را به نماینده‌های روستاهای پنجشیر فرستادیم. از آنجایی که این نماینده‌ها به صورت دقیق از وضعیت روستاهای خویش آگاه اند و معلومات شان همیشه به روز شده است، به سهولت توانستند اطلاعات مورد نیاز این گزارش را برای ما پیشکش کنند. در مواردی برای تائید صحت یا سقم یک گزارش ما ناگزیر شدیم به افرادی در داخل قریه‌ها تماس تیلفونی برقرار کنیم، اما در مجموع همین نماینده‌ها توانستند برای ما معلومات مورد نیاز را بدهند. به شما بهتر معلوم است که در روستاهای پنجشیر همه یک دیگر را می‌شناسند و اگر اتفاقی برای یک خانواده بیفتد، نه تنها اهالی قریه به زودترین فرصت از موضوع آگاه می‌شوند، بلکه حتا روستاهای مجاور نیز از آن اتفاق باخبر می‌گردند. موجودیت روابط اجتماعی نزدیک در میان اهالی روستاهای پنجشیر کار جمع آوری اطلاعات را برای ما خیلی ساده ساخت.
آریاپرس: در این تحقیق تنها در مورد اماکن (خانه ها، مکاتب و مساجد) اطلاعات ارایه شده است، آیا در مورد عفلچرهای پنجشیر که یک منبع اصلی برای تغذیه دام ها و رمه های مردم است، اطلاعاتی دارید؟ گفته می شود در برخی مناطق طالبان مردم را اجازۀ استفاده از عفلچرهای کوهی نمی‌دهند و در برخی موارد هم کوچی‌ها علفچرهای مردم بودمی را غصب کرده اند، آیا شما این موارد را تایید می کنید؟
شاکر حیات: طالبان از بدو ورود شان به پنجشیر تا همین لحظه محدودیت‌ها و قیودات فراوانی را برای مردم آن دیار وضع کرده اند. مردم اینک اجازه ندارند تا به کوه‌ها غرض جمع آوری چوب سوخت و یا چراندن رمه های خود بروند. بار ها طالبان کسانی را که برای چراندن رمه‌های خود، یا آوردن آب و یا چوب سوخت به کوه رفته اند، مورد شکنجه و لت و کوب قرار داده اند، که حتا در مواردی هم سبب مرگ گردیده است. همین اکنون عفلچرهای کوهی در پنجشیر که برای تغذیه دام‌ها و رمه‌های مردم خیلی با اهمیت هستند، کاملاً از دست‌رس مردم خارج است.
در پنجشیر همین اکنون حدود بیست و یک هزار افراد طالبان موجود است. براساس شواهد بدست آمده در هر قریه حدود 7 پوسته و پاسگاه طالبان وجود دارد که این پاسگاه مشکلات فراوانی را برای مردم ایجاد کرده است. طالبان برای تردد در میان پاسگاه‌های شان از میان باغ ها و کشتزارهای مردم گذر می‌کنند، در روستاهای که احساس خطر کنند، اهالی را مجبور به ترک روستا و خانه‌های شان می‌نمایند، گزارش‌های وجود دارد که چندین روستا به صورت مکمل از باشنده‌گانش خالی شده است. مردم آن روستاها در ولایات دیگر و کشورهای همسایه مهاجر گردیده اند.
پس از استیلای طالبان بر ولایت پنجشیر برای نخستین بار ما شاهد تنش میان کوچی‌ها و مردم بومی در دو تابستان گذشته در این ولایت هستیم. در حالی که در گذشته، حتا در دوران مقاومت اول، کوچی ها بنا به دستور آمرصاحب اجازه داشتند آزادانه داخل پنجشیر شوند و رمه های شان را در علفچرهای عمومی بچرانند، اما اینک آنها با زور اسلحه مردم بومی را اجازه نمی‌دهند تا در علفچرهای که در مناطق پایینی دره واقع شده اند، رمه هایشان را بچرانند. در مواردی که مردم برای گرفتن حق علفچر خود با کوچی ها درگیر شده اند، طالبان با طرفداری از کوچی‌ها مردم محل را مورد لت و کوب و شکنجه قرار داده اند. ما چند مورد گزارش از قتل افراد بومی به وسیلۀ کوچی ها در تابستان گذشته داریم، که از جمله می‌توان از قتل فردی به نام دادالله از شهرستان پریان پنجشیر در ماه سنبلۀ سال روان (سپتامبر 2023) یاد کرد.
آریاپرس: آیا شما حاضر هستید که مستندات به دست آمده در این تحقیق را با نهاد های جهانی حقوق بشری شریک بسازید؟
شاکر حیات: شورای جهانی پنجشیریان مستندات به دست آمده در این گزارش را به صورت رسمی به کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد، نماینده‌گی های سیاسی افغانستان در کشورهای مختلف و سازمان‌های بین‌المللی که در رابطه به مسایل مربوط به حقوق بشر فعالیت می‌کنند فرستاده است.
ما توقع داریم که این گزارش توانسته باشد شمه‌ای از جنایات گروه فاشیست طالبان را به جهانیان آشکار کرده باشد.
آریاپرس: جناب استاد شاکر حیات، از شما برای این که وقت گذاشتید و این گفتگو را با ما انجام دادید اظهار سپاس می‌کنیم.
شاکر حیات: از شما هم تشکر که به این امر مهم پرداختید.
خواننده‌گان گرامی می‌توانند متن کامل گزارش شورای جهانی پنجشیریان این گزارش را از لینک زیر دانلود کنند.
