پشت پرده جنگ پنهان طالبان در پنجشیر

منبع : واشنگتن پُست

گزارشگران : سوزانا جورج و عزیز تاسل

تاریخ انتشار: 8 جون 2022

برگردان : آریا پرس

 

دره پنجشیر، درشرق افغانستان، که تنها چند ساعت با ماشین از شمال کابل فاصله دارد، از دیرباز پایگاه ضد طالبان بوده و تقریباً 10 ماه پس از سقوط کابل، تنها مرکز مهم مقاومت در برابر این گروه باقی مانده است. 

دره ، یکی از شهرستان های مربوط ولایت پنجشیر، جای که نیروهای طالبان برای ماه‌ها در یک نبرد پنهانی که آتش آن گاه زبانه می کشد و زمانی به سردی می گراید، با جنگجویان مخالف مستقر در « دره» پنجشیر،گرفتار شده‌اند.  

واشنگتن پست، با بدست آوردن یک فرصت نادر موفق به بازدید از کوه ها و روستاهایی شد که درگیری در آنجا ها در جریان است و با استفاده از این فرصت نگاهی اجمالی به درگیری ها داشت که طالبان برای پنهان کردن آن تلاش زیادی به خرج داده اند. 

مقامات طالبان با صراحت وقوع هرگونه  درگیری در این منطقه را رد می کنند؛ در حالیکه هزاران نیروی این گروه در سراسر دره قابل مشاهده هستند. نصرالله ملک زاده، مدیر اطلاعات محلی طالبان در پنجشیر، گفت: «اینجا همه چیز خوب است. اصلاً جنگ وجود ندارد.» 

با این حال ساکنان پنجشیر، می گویند که حمله به مواضع طالبان،مبدل به یک اتفاق عادی و روزانه شده است، اتفاقی که  ده ها نفر درجریان آن کشته شده اند. آنها همچنان اززندانی شدن برخی از غیرنظامیان در جریان بازداشت های گسترده مردمان غیرنظامی از سوی طالبان گفتند. آنها به شرط اینکه هویت شان پنهان بماند با ما صحبت کردند، و یا از ترس اینکه با انتقامجویی طالبان مواجه نشوند، از نام های مستعار استفاده کردند. 

با آنکه درگیری های جاری در پنجشیر، تهدید جدی برای حاکمیت طالبان بر این دره یا افغانستان ،به شمار نمی رود، اما مقاومت مسلحانه در این دره روایت اصلی و کلیدی طالبان که میخواهند زیربنای مشروعیت امارت شان را بر آن بنا نهند، را بگونه جدی به چالش می کشد و بی معنی می سازد.مقاومت در پنجشیر، ادعای تامین امنیت سراسری توسط طالبان و توانایی آنها برای حفظ صلح و امنیت را بی اعتبار می سازد.  

هنگامی که طالبان در تابستان 2021 به کابل حمله کردند و ارتش افغانستان فروپاشید، گروه کوچکی از جنگجویان در پنجشیر برای هفته ها مقاومت کردند.  در ماه سپتامبر،طالبان ادعا کردند که کنترل کامل دره پنجشیر، را به دست گرفته اند، اما سخنگویان جبهه مقاومت ملی می گویند که آنها هرگز تسلیم نشدند. 

پنجشیر تاریخ طولانی مقاومت دارد: این ولایت تنها ولایتی بود که جنگجویان طالبان پس از تصرف کابل در سال 1996 هرگز نتوانستند آن را تسخیرکنند. 

جنبش کنونی ضد طالبان توسط احمد مسعود – پسر رهبر افسانه ای مقاومت احمد شاه مسعود، که دو روز قبل از حملات 11 سپتامبر 2001 به ایالات متحده توسط القاعده ترور شد،و امرالله صالح معاون سابق رئیس جمهور رهبری می شود. هر دوی آنها در اواخر سال 2021 از افغانستان خارج شدند، اما به هدایت عملیات از راه دور ادامه می‌دهند و به نظر میرسد که فرماندهی هزاران جنگجو را بر عهده دارند. 

فرمانده یک واحد صد نفره جنگجویان در پنجشیر گفت که مخالفان عمدتاً با سلاح هایی مسلح هستند که از ورای مرزهای افغانستان، با ازبکستان و تاجیکستان به افغانستان ارسال می شود. اما مهمات از جمله سلاح های سنگین و راکت انداز به اندازه کافی در اختیار ندارند. 

او که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: ما توسط چندین کشور حمایت می‌شویم، اما به کمک بیشتری نیاز داریم. 

رهبران طالبان با محدود کردن دسترسی به اخبار چگونگی رویداد هادر دره پنجشیر، وقتی با پرسش در باره نبرد های جاری در آنجا مواجه میشوند به تکذیب و انکار رو می آورند.  

 یک مغازه دار 62 ساله به نام گلزار در بازدید اخیر ما از « دره» به روزنامه نگار واشنگتن پست گفت: “البته هیچکس به درستی نمی داند اینجا چه اتفاقی می افتد.” هیچ کس اجازه ندارد به اینجا بیاید. او در حالیکه با احتیاط  وانت‌ها و خودروهای زرهی مملو از جنگجویان طالبان را تماشا می‌کرد که از دامنه تپه بالا و پایین می‌رفتند، گفت من حیرانم که شما چطور به اینجا رسیدید» . 

رهبری طالبان در کابل و مقامات محلی آنها در پنجشیر به گزارشگران واشنگتن پست  اجازه رسمی ورود به پنجشیر، را دادند و گفتند که خواهان  پوشش رسانه ای امنیت و ثبات حاکم در منطقه هستند. پس از گشت و گذار در مرکز استان، به گروه گزارشگران واشنگتن پست اجازه داده شد که بدون همراه به روستاها سفر کرده و با غیرنظامیان مصاحبه کنند. آن گفتگو ها روزنه کوچکی به آنسوی یک مبارزه مبهوت کننده ارائه کرد. 

گلزار گفت که موج اخیر جنگ به روستای محل سکونت او نیز رسیده است . او با اشاره به باغ‌هایی که او را از خانه ‌اش در صخره مقابل جدا می‌کرد، گفت: «اینجا در مغازه‌ام بودم که صدای تیراندازی را شنیدم.او بما روایت کرد که چگونه پس از شنیدن صدای تیراندازی بلافاصله بستگان خود را جمع کرده و به کوه فرار کرده است. 

درگیری ها بیش از یک روز ادامه داشت تا اینکه مهمات جنگجویان ضد طالبان تمام شد و آنها ناچار تسلیم شدند. گلزار گفت که او شاهد بود که ده ها مرد جنگجو سلاح های خود را تحویل می دادند. دو مرد دیگر از آن منطقه گفته های او را تایید کردند. 

ملک زاده، وزیر اطلاعات طالبان، اما نبردی را که گلزار توصیف کرد، «تبلیغات نیروهای خارجی» و «کاملاً نادرست» خواند. او همچنین محدودیت دسترسی به پنجشیر و اطلاعات از آنجا را تکذیب کرد.هرچند اعتراف کرد که اخیراً حداقل دریک مورد مانع باز دید یک خبرگزاری بین‌المللی از پنجشیر، شده است زیرا فکر می‌کرد که این سازمان بارها گزارش‌های مملو از «دروغ» را منتشر کرده است. 

در سایه حکومت طالبان، تأیید اطلاعاتی که روایت رسمی طالبان را به چالش می کشد، به طور فزاینده ای دشوار است. چشم انداز رسانه ای کشور محدود شده است، جامعه مدنی با ارعاب دائمی مواجه است و گروه های حقوق بشر یا منحل شده اند یا تحت محدودیت های شدید فعالیت می کنند. 

در پنجشیر، روایات متضاد رقابتی و یکجانبه وجود دارد. از آنجایی که طالبان می‌گویند همه چیز آرام است، سخنگویان مقاومت تقریباً روزانه گزارش درباره درگیری های مسلحانه خود را در رسانه های اجتماعی منتشر می‌کنند. ساکنان محل اما یاد گرفته اند که در مورد چنین اخبار با تردید و احتیاط برخورد کنند . 

یک کشاورز که درگذشته از منسوبین نیروهای پلیس افغانستان بوده است، در روستای «دره » بما گفت: « هر دو طرف در باره چگونی جنگ در پنجشیر، زیاد تبلیغات می کنند«. 

این کشاورز می گوید اواغلب  اجساد جنگجویان طالبان را می بیند که پس از جنگ در پشت کامیون هامنتقل می شوند،با آنهم او به این باور است که کشته شدن سیصد تن از جنگجویان طالبان در جریان درگیری های یک ماه گذشته اندک اغراق آمیز باشد. 

اما علی میثم نظری مسوول روابط خارجی جبهه مقاومت ضد طالبان در این باره گفت:« پنجشیر، یک استان بزرگ است. مردم یک روستا لزوما نمی دانند که در روستای دیگر چه می گذرد.اما منبع معلومات که بدسترس ما قرار میگیرد، فرماندهان که در سنگر و در نبرد حضور دارند، و خبرچین های که در صفوف طالبان وجود دارد، میباشد.» 

کشاورز معتقد است که هر دو طرف تلفات غیرنظامیان را کم گزارش می دهند. او گفت که پس از درگیری اخیر تنها در روستای خود در مراسم تشییع جنازه 10 نفری که در تیراندازی متقابل کشته شدند شرکت کرده است. او پس از صحبت با دوستان و خانواده در جای دیگری در دره، تخمین زد که تعداد کل قربانیان غیر نظامی می تواند چهار برابر در یک روز باشد. 

در حالیکه هر دو طرف درگیری یعنی طالبان و جبهه مقاومت ملی ادعا می کنند، که در جریان درگیری های اخیر هیچ غیر نظامی هدف قرار نگرفته است. 

ملک زاده، وزیر اطلاعات طالبان در باره قربانیان غیر نظامی جنگ در پنجشیر،گفت: «شاید دو یا سه نفر جان باخته باشند، [اما] احتمالاً بر اثر سرما یا سقوط از کوه بوده است. هیچ کس در درگیری ها کشته نشده است.» 

به گفته ساکنان محل که با واشنگتن پست گفتگو کردند، درگیری ها از پایان ماه مبارک رمضان در ماه مه افزایش یافته است. بهار همیشه آغاز فصل جنگ در افغانستان بوده است، زیرا هوا در شمال ملایم تر می شود و مانور را برای جنگجویان آسان می کند. 

به گفته  یکی از بزرگان ساکن در محل  که به شرط پنهان ماندن هویت با ما صحبت می کرد، حملات وحشیانه تر شده اند، زیرا تلفات در هر دو طرف افزایش یافته است. او گفت که شاهد بوده است که جنگجویان طالبان پس از متحمل شدن تلفات در یک حمله، اعدام های صحرایی را انجام داده اند، و گزارش های در باره وقوع اعدام های مشابه را از سایر نقاط دره نیز شنیده است. 

فرامرز که در بازاری نه چندان دور از روستای دره کار می کند، گفت که جنگجویان طالبان جسد یک جنگجوی مخالف امارت را در اواخر ماه می در کنار جاده اصلی رها کردند. 

او گفت: «طالبان می خواستند همه آن جسد را ببینند و اجازه نمی دادند که مردان او را برای دفن منتقل کنند. زنان را مجبور کردند جسد را به قبرستان ببرند.» 

ملک زاده اعتراف کرد که هزاران جنگجوی طالبان از جمله برخی از زبده ترین واحدهای این گروه به این ولایت اعزام شده اند. این نیروها و تجهیزات نظامی پیشرفته آنها را که در کنار باغ ها و رودخانه ها جابجا شده است، در همه جای دره ، میتوان دید. 

دادمحمد بتار، فرمانده سابق قطعه سرخ طالبان در لغمان، اکنون یکی از رهبران ارشد نیروهای ویژه این گروه در این منطقه است. او گفت که با واحدهای مشابه وابسته به وزارت دفاع و یک نیروی واکنش سریع طالبان مستقر در مرکز استان پنجشیر، هماهنگ عمل می کند. 

او که در کنار یک دسته گل پلاستیکی و یک دوجین تفنگ ام 16 ساخت آمریکا نشسته بود، گفت: «وضعیت اینجا کاملاً خوب است. ما به گشت زنی می رویم، اما هیچ عملیاتی انجام نداده ایم. ما عمدتاً اینجا هستیم تا روی پرونده های جنایی تمرکز کنیم.» 

در امتداد جاده درست خارج از پایگاه بتار، در حالیکه خورشید درحال غروب است، ده‌ها کاروان طالبان را می‌توان دید که در داخل و خارج از دره به صف می‌شوند. در پایین تر، خودروهای زرهی سنگین – هاموی  – ایست های بازرسی را در امتداد جاده های منتهی به روستاها، روستاهایی که ساکنان آنها می گویند آخرین دور درگیری ها را شاهد بوده اند، تشکیل میدهند. 

ملک زاده در پایان این سفر با راهنما گفت: «این خیلی ها مهم است که خارجی ها به ما اعتماد کنند. ما به رسانه های خارجی دروغ نمی گوییم. جمهوری اسلامی افغانستان قبلاً به مردم ثابت کرده است که هر چه ما می گوییم واقعیت دارد. 

او در حالیکه بسوی گزارشگر واشنگتن پست بر می گشت افزود :« دلیلی وجود ندارد که شما بر ما اعتماد نه کنید.«