نویسنده: کیتی گانون
منبع: نشریه دپلومات
برگردان: آریا پرس
طالبان افغانستان ترجیح می دهند به جای اعمال فشار بر تحریک طالبان پاکستان، میانجی‌گری کنند
درحالیکه پاکستان با موج فزاینده از خشونت ها روبرو است، حاکمان این کشور، رهبری امارت طالبان در افغانستان را تحت فشار قرار داده است تا شبه نظامیان پاکستانی مخالف دولت آن کشور را که در قلمرو امارت پناه گرفته اند، سرکوب کند اما طالبان تا هنوز تمایلی به این امر ندارند و در عوض ترجیح میدهند میان ملیشیای تحریک طالبان پاکستان و دولت آن کشور میانجی‌گری کنند.
روابط بین دو همسایه پس از حملات هوایی که پاکستان، ماه گذشته بر مناطق شرق افغانستان انجام داد ، وخیم شد. شاهدان مدعی اند که در اثر حمله هوایی جنگنده های پاکستانی به یک مرکز پناهجویان و مناطق اطراف آن کم از کم 40 غیر نظامی جان باختند. یونیسف هم کشته شدن 20 کودک در این رویداد را تایید کرد.
پاکستان هرگز حملات هوایی برخاک افغانستان را که 17 اپریل اتفاق افتاد تایید نکرد، اما دو روز بعد وزارت خارجه این کشور به طالبان هشدار داد که به شبه نظامیان پناه ندهند.
فشار جانب پاکستان، طالبان را در تنگنا قرار داده است. طالبان از مدت‌ها بدین‌سو با چندین گروه شبه‌نظامی که حملاتی را در پاکستان انجام میدهند، به ویژه طالبان پاکستانی، یک سازمان جداگانه که با نام مخفف ( تی تی پی ) یا تحریک طالبان پاکستان شناخته میشود، روابط نزدیک دارد. تحریک طالبان پاکستان و سایر گروه‌ها از زمان تسلط طالبان بر افغانستان فعال‌تر شده اند.
تحلیلگران می گویند، طالبان از سرکوب گروه های مسلح پاکستانی و از ایجاد دشمنان بیشتر درحالیکه خود با یک کارزار خشونت آمیز فزاینده توسط گروه وابسته به دولت اسلامی در افغانستان (داعش خراسان) روبرو هستند، بیم دارند.
وقوع چند انفجار بزرگ ناشی از بمب‌گذاری در مناطق مختلف افغانستان در هفته های اخیر که عمدتاً اقلیت هزاره را هدف قرار داده بودند، ده ها کشته برجای گذاشت. بیشتر این بمب‌گذاری ها ظاهراً کار داعش یا دولت اسلامی شاخه خراسان بوده است. این خونریزی ادعاهای طالبان مبنی بر تامین امنیت را نادرست ثابت کرد .
هفته گذشته طالبان میزبان گفتگوها بین تحریک طالبان پاکستان و یک هیئت دولت پاکستان و همچنین گروهی از رهبران قبایل پاکستان بودند. این میزبانی ظاهراً به امید مصالحه‌ای که بتواند فشار دولت پاکستان بر رژیم طالبان را کاهش دهد، انجام شد. روز چهارشنبه هیجدهم ماه می، تحریک طالبان پاکستان اعلام کرد که آتش بسی را که قبلاً اعلام کرده بود تا 30 می تمدید میکند.
بلال کریمی، معاون سخنگوی حکومت طالبان گفت: «امارت تمام تلاش خود را برای تداوم و موفقیت مذاکرات میکند و در عین حال از هر دو طرف توقع دارد که انعطاف پذیر باشند.»
اما آتش‌بس‌های گذشته با تحریک طالبان پاکستان شکست خورده است و آتش‌بس فعلی در آخر هفته گذشته با خشونت نقض شد.
به نظر می‌رسد که ناامیدی پاکستان با افزایش خشونت در خاک این کشور در حال افزایش است.
ارتش آزادی‌بخش بلوچستان که تجزیه طلب معرفی می‌شوند، در اواخر اپریل سه شهروند چینی را ترور کرد. ملیشیای تحریک طالبان پاکستان و داعش که اکنون در افغانستان، پایگاه و پناهگاه دارند، ارتش پاکستان را به طور منظم هدف قرار داده اند.
به گفته مؤسسه مطالعات صلح پاکستان، یک اندیشکده مستقل مستقر در اسلام آباد که فعالیت های شبه نظامیان را رصد میکند، حملات شبه نظامیان در پاکستان از زمان تسلط طالبان بر افغانستان تقریباً 50 درصد افزایش یافته است. این گروه 170 حمله را بین سپتامبر تا اواسط ماه مه ثبت کرد که در آن 170 پلیس، نظامی و پرسنل شبه نظامی و بیش از 110 غیرنظامی کشته شدند.
سازمان ملل تخمین می زند که حدود 10000 شبه نظامی تحریک طالبان پاکستان در افغانستان مخفی شده اند. تا کنون، حاکمان افغانستان برای از بین بردن این شبه‌نظامیان در قلمرو خود کاری انجام نداده‌اند.
افغان‌های سرشناس از جنوب افغانستان که به شرط فاش نشدن نامشان با آسوشیتدپرس صحبت کرده اند، گفته اند که طالبان پاکستانی و جدایی‌طلبان بلوچ پاکستان چندین پناهگاه امن در دوران حاکمیت دولت تحت حمایت ایالات متحده در این منطقه ایجاد کرده بودند که پس از تسلط طالبان نیز در این منطقه باقی مانده‌اند.
حملات هوایی پاکستان در ماه اپریل نشانه تغییر موضع پاکستان، در قبال رژبم طالبان را نشان داد. حملات هوایی پس از آن صورت گرفت که در یک کمین شبه نظامیان هفت سرباز پاکستانی، در نزدیکی مرز با افغانستان کشته شدند. نیروهای مرزی پاکستان و افغانستان اغلب بر سر مناقشات مرزی بسوی هم شلیک می کنند اما به ندرت پیش می‌آید که پاکستان از هواپیماهای جنگی به منظور حمله بر اهدافی در پشت مرز همسایه خود استفاده کند.
این تغییر موضع جانب پاکستان در برابر رژیم طالبان پس از هفته‌ها آشفتگی سیاسی در پاکستان، که منجر به برکناری عمران خان از مقام نخست‌وزیری شد، رونما شده است. خان، جانبدار ادامه گفتگو با ستیزه جویان پاکستانی بود که درعین زمان کارزاری به راه انداخته بود تا جهان را متقاعد کند تا رژیم طالبان را به رسمیت بشناسند.
مایکل کوگلمن، معاون برنامه آسیا در مرکز ویلسون مستقر در ایالات متحده، در این‌باره گفت که عمران خان “نظر مساعد نسبت به طالبان و همچنین مخالفت اصولی با استفاده از زور در افغانستان دارد.”
نامبرده افزود با توجه به این‌که عمران خان اکنون از صحنه خارج شده و حملات تحریک طالبان پاکستان، افزایش یافته است ما می توانیم انتظار آمادگی قوی‌تر پاکستان برای استفاده از عملیات نظامی را داشته باشیم.”
در مقابل امارت طالبان، به جانب پاکستانی هشدار داده است که در برابر هرگونه اقدام نظامی دست به اقدام تلافی جویانه خواهند زد .
محمد یعقوب وزیر دفاع منصوب شده از سوی طالبان در اواخر اپریل به پاکستان هشدار داد که حملات هوایی “قابل قبول نیست”. تنها دلیلی که ما این حمله را تحمل کرده‌ایم به خاطر منافع ملی‌مان است، اما ممکن است در آینده چندان تساهل نداشته باشیم.»
یعقوب، پسر بنیانگذار طالبان، ملا محمد عمر، یک شخصیت قدرتمند در رهبری طالبان است که در بحبوحه بروز اختلاف نظرها میان شاخه های طالبان، در مورد چگونگی اداره کشور ویران شده از جنگ، تلاش دارد تا اتحاد را حفظ کند.
به نظر می رسد شورای رهبری طالبان به دو گروه دارای اختلاف نظر های بزرگ تقسیم شده است: عمل‌گرایان و تندروها. عمل‌گرایان برای تعامل با جهان و باز کردن مدارس دختران در هر سنی فشار آورده اند. تندروها می خواهند افغانستان را به حکومت طالبان در اواخر دهه 1990 بازگردانند، زمانی که زنان و دختران از دسترسی به اکثر فضاهای عمومی محروم بودند و نسخه‌ای سفت و سخت و نابخشودنی از اسلام و حکومت قبیله‌ای تحمیل می شد.
اما صدور انبوهی از احکام سرکوب‌گرانۀ اخیر نشان می‌دهد که تندروها دست بالا را دارند؛ از جمله دستور مبنی بر پوشیدن حجاب که تنها چشم‌ها را فرا نمی گیرد برای زنان و تصمیم مبنی بر منع آموزش دختران بعد از کلاس ششم.
به گفته چند تن از چهره های سرشناس آشنا با رهبری طالبان، ملا یعقوب در میان عمل‌گرایان قرار می گیرد. با این حال، به نظر می رسد هیچ تصمیمی در میان رهبران دو طرف شکاف که طالبان را به دسته عمل‌گرا و تندرو تقسیم میکند برای بیرون راندن شبه نظامیان خارجی از قلمرو امارت گرفته نشده است.
شجاع نواز ، کار شناس مهمان در مرکز آسیای جنوبی شورای اتلانتیک مستقر در ایالات متحده اما میگوید: «من هیچ راه حل سریع برای وضعیت پیش آمده میان پاکستان و افغانستان نمی‌بینم. طالبان به ایجاد پناهگاه برای تحریک طالبان پاکستان ادامه خواهد داد، به این امید که بتواند نفوذ خود را در طول زمان در پاکستان گسترش دهد.
نواز گفت: «بنابراین، انتظار داشته باشید که وضعیت بدتر شود، به ویژه با توجه به این که این ارتش پاکستان است که سکان سیاستگذاری در باره افغانستان را در اختیار دارد.»
