مقابله با تهدیدات تروریستی در افغانستان

گزارش شورای روابط خارجی امریکا

گزارش و برگردان: زمردشاهی

شورای روابط خارجی (CFR) که یک نهاد تحقیقاتی مهم در ایالات متحده امریکا میباشد در مقاله تحقیقاتی خویش تحت عنوان «مقابله با تهدیدات تروریستی در افغانستان» که به تاریخ 14 اپریل 2022 به دست نشر سپرده شده است، به نکات مهمی در رابطه به وضعیت جاری افغانستان، حضور گروه های تروریستی در این کشور و رهنمود ها برای دستگاه های سیاست‌گزار امریکا در رابطه به افغانستان مطرح نموده، که در این نوشته مروری بر آن‌ها خواهیم داشت.

باید خاطر نشان ساخت که موسسه تحقیقاتی شورای روابط خارجی در سال 2020 در یک مقالۀ دیگر تحت عنوان “معامله ناموفق صلح افغانستان” به امریکا و سایر اعضای ائتلاف بین المللی مبارزه بر علیه تروریزم در افغانستان، در پیوند به خروج نیرو های شان از این کشور، ناکام شدن پروسه صلح، سقوط دولت افغانستان و افتیدن افغانستان به دست گروه های تروریستی منطقه‌یی و فرامنطقه‌یی هشدار داده بود.  

براساس اظهارات نویسنده‌گان این مقاله، در پی خروج ایالات متحده از افغانستان و بازگشت حکومت طالبان، امریکا اکنون با یک تهدید تروریستی جدی در حال جنگ است. بر بنیاد ارزیابی های اخیر حکومت ایالات متحده، القاعده و شاخه خراسان، در افغانستان در حال رشد و قدرتمند شدن هستند و می‌توانند تهدید قابل توجهی فراتر از افغانستان باشند. این در حالیست که ارزیابی اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به این نتیجه رسیده است که “گروه های تروریستی از آزادی بیشتری در افغانستان نسبت به هر زمان دیگری در تاریخ اخیر برخوردارند.”

القاعده:

به اساس دریافت ها، هدف اساسی سازمان القاعده همچنان مانند گذشته براندازی دولت‌های کشورهای اسلامی و ایجاد خلافت اسلامی در سراسر جهان اسلام میباشد. در حال حاضر شبکه های مربوط به سازمان القاعده در سوریه، سومالیا، افریقا، یمن و شبه قارۀ هند فعالیت دارند. اما افغانستان همچنان یک جغرافیای استراتژیک مرکزی برای القاعده است؛ جایی که این گروه اکنون پناه‌گاه امن دارد. علاوه بر ایمن‌الظواهری، چندین رهبر ارشد دیگر القاعده نیز احتمالاً در افغانستان اقامت دارند، از جمله سیف العادل و امین محمد الحق صام خان.

اردوگاه مرکزی شبه قاره‌ی هندِ این گروه در افغانستان است و رهبری آن را اسامه محمود و معاونش، عاتف یحيی غوری، بر عهده دارند. در اوایل سال 2021، سازمان های اطلاعاتی امریکا تخمین زده بودند که القاعده در ضعیف ترین وضعیت خویش در طول سال های گذشته بوده است و کمتر از دو صد عضو در افغانستان را شامل می شود. اما اکنون، شمار مجموعی اعضای القاعده در افغانستان به چهار صد جنگجو رسیده است که بیشتر اعضای آن از افغانستان، بنگله دیش، هند، میانمار و پاکستان می‌آیند.

افغانستان با هر کشور دیگری که القاعده در آن فعالیت می کند متفاوت است، زیرا این گروه از یک رژیم همنوا و حامی در آن جا برخوردار است. رهبران القاعده رابطه تاریخی نزدیکی با برخی از رهبران طالبان مانند سراج الدین حقانی، وزیر داخله طالبان که توسط امریکا به عنوان یک تروریست شناخته شده است، دارند.

دولت اسلامی داعش – شاخه خراسان:

دولت اسلامی شاخه خراسان، یکی دیگر از سازمان های مخوف تروریستی جهانی به شمار میرود که میتواند تهدید فزاینده‌ی را به امنیت جهانی بوجود آورد. در حالی که داعش- شاخه خراسان دشمن قسم خوردۀ طالبان و القاعده است، هدف آن شبیه به القاعده است: ایجاد خلافت اسلامی. داعش در اواسط سال ۲۰۲۱ به دلیل عملیات تهاجمی ضد تروریستی ایالات متحده و نیرو های امنیتی افغانستان، عملیات طالبان و تفرقه های داخلی در داخل به شدت تضعیف شد. با این حال، خروج امریکا از افغانستان اجازه داده است که این گروه بهبود یابد.

اکنون توانایی داعش در کمتر از یک سال دو برابر شده است و پس از آزادی چند هزار زندانی از پایگاه هوایی بگرام و زندان پلچرچی کابل، از دو هزار نفر به حدود چهار هزار افزایش یافته است که تقریباً نیمی از این افراد جنگجویان خارجی هستند. این گروه توسط ثناالله غفارى (که به نام شهاب المهاجر نیز شناخته می شود) رهبری می شود که یک شهروند افغانستان است. از دیگر رهبران داعش – شاخه خراسان می توان به سلطان‌عزیزاعظم، مولوی رجب صلاح‌الدین و اسلم فاروقی نام گرفت. علاوه بر این، برخی از اعضای پیشین ارتش افغانستان و سازمان استخبارات افغانستان، به داعش پیوسته اند، زیرا این گروه فعال‌ترین گروه مخالف طالبان در افغانستان است.

دولت اسلامی شاخه خراسان قبلاً توانایی انجام حملات پر اهمیت و پیچیده را در افغانستان نشان داده است. از جمله حمله ای میدان هوایی کابل در 27 آگست 2021 که منجر به کشته شدن بیش از 180 نفر شد. بر اساس یک تخمین، داعش- خراسان بین ۱۸ سپتامبر تا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۱ هفتاد و شش حمله را بر نیروهای طالبان انجام داده است که جهش قابل توجهی نسبت به سال ۲۰۲۰ که در تمام آن سال فقط هشت حمله از جانب این گروه صورت گرفته است، را نشان می‌دهد.

سایر سازمان های تروریستی:

علاوه بر القاعده و داعش-خراسان، گروه های دیگر تروریستی منطقه‌ی و بین‌المللی اکنون در افغانستان فعالیت می کنند. این گروه ها شامل گروه های تحریک طالبان پاکستان، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، گروه جهاد اسلامی، خطیبه امام بخاری و جنبش اسلامی ازبکستان می شوند. چندین گروه مانند جیش المحمد و لشکر طیبه تهدید قابل توجهی برای هند هستند که یک شریک بزرگ امریکا در منظقه است. این گروه ها در سال های گذشته حملات پر سر و صدایی را در مومبای، دهلی نو و دیگر شهرهای هند انجام داده اند.

به طور گسترده تر، پیروزی طالبان الهام بخش جهادگرایان افراطی در سراسر جهان بوده است. گروه هایی در افریقا، آسیا، خاورمیانه و جاهای دیگر با خوشحالی از فتح کابل توسط طالبان در اتاق های چت و دیگر شبکه های آنلاین تجلیل کردند و احیای یک جهاد جهانی را نوید دادند. القاعده پس از خروج ایالات متحده از افغانستان با انتشار بیانیه‌ای پیروزی طالبان را تبریک گفت و آن را “پیش درآمدی” برای دیگر پیروزی های جهادی خواند.

 شرکای آمریکایی می‌توانند از رهبران جبهه مقاومت ملی افغانستان تا سایر جریان های ضد طالبان شامل تاجک ها، هزاره ها، پشتون ها، ازبک ها و دیگر شبکه ها را در بر گیرد. از طریق این شبکه ها می‌توان اطلاعات ارزشمندی در مورد رهبران تروریست ها، اردوگاه های آموزشی و فعالیت های آنها به دست آورد. ایالات متحده می تواند از افرادی مانند احمد مسعود، امرالله صالح، بسم الله محمدی و علی نظری و همچنین شبکه های آنها استفاده کند. علاوه بر این، مخالفت عمیقی با طالبان در میان برخی از قبایل پشتون مانند بارکزی ها و پوپلزی ها وجود دارد که واحدهای اطلاعاتی و نظامی ایالات متحده می‌توانند از آنها نیز در این کارزار استفاده نمایند.

در این مقاله در بخش راه‌کار ها و پالیسی های دولت امریکا که بتواند جلو حملات تروریستی گروه های افراطی را بگیرد، با وجود آن‌که از موجودیت فرصت همکاری میان دولت امریکا با طالبان برای تضعیف شاخۀ داعش خراسان اشاره شده است، اما به دلیل همکاری و روابط تنگاتنگ طالبان با سایر سازمان های مخوف تروریستی منطقه‌یی و بین المللی از این گروه به عنوان رژیم غیر قابل اعتماد یاد گردیده و نتیجه گیری شده است که راه‌کار همکاری امریکا و طالبان برای تضعیف گروه های جهادی میتواند نتایج معکوس را به همراه داشته، باعث رشد و قدرتمند شدن گروه های تروریستی در افغانستان گردد.

توصیه ها و پیشنهادات:

مهمترین بخش این مقاله، بخش پیشنهادات آن است که در سه مرحله ترتیب گردیده است:

مرحله اول، ایالات متحده امریکا باید با نیروهای محلی ضد طالبان در داخل و خارج افغانستان کار کند تا شبکه های فروپاشیدۀ استخباراتی ایالات متحده امریکا را در افغانستان علیه گروه های تروریستی بازسازی کند. ارتش ایالات متحده و سازمان سیا سابقه همکاری طولانی با نیروهای محلی افغانستان دارند که شامل تاجیک ها، هزاره ها، ازبک ها و برخی ملیشه های پشتون برای جمع آوری اطلاعات و انجام عملیات های ضد تروریستی می شود.  برخی از فعالیت های ایالات متحده می‌تواند زیر چتر برنامه های اقدام سرّی تحت کود 50 ایالات متحده، که به رییس جمهور امریکا اجازه می دهد تا دستور اجرای فعالیت های سیاسی، اقتصادی، و نظامی در خارج از کشور را به شکل طبقه بندی شده و پنهانی صادر کند، عملی گردد. به عنوان مثال، در طول دهه 1990، سازمان سیا بودجه و تجهیزات پنهانی را برای گروه های ضد طالبان مانند اتحاد شمال* تحت کود 50 فراهم میکرد. تحت این برنامه، امریکا می‌تواند عملیات های دقیق و سازمان یافته‌ی استخباراتی خویش را به کمک شرکای افغانستانی‌اش بدون این‌که نیاز به فرستادن نیرو های ویژه و جاسوسی امریکا به داخل افغانستان باشد، عملی نماید.

این شرکای آمریکایی می‌توانند از رهبران جبهه مقاومت ملی افغانستان تا سایر جریان های ضد طالبان شامل تاجک ها، هزاره ها، پشتون ها، ازبک ها و دیگر شبکه ها را در بر گیرد. از طریق این شبکه ها می‌توان اطلاعات ارزشمندی در مورد رهبران تروریست ها، اردوگاه های آموزشی و فعالیت های آنها به دست آورد. ایالات متحده می تواند از افرادی مانند احمد مسعود، امرالله صالح، بسم الله محمدی و علی نظری و همچنین شبکه های آنها استفاده کند. علاوه بر این، مخالفت عمیقی با طالبان در میان برخی از قبایل پشتون مانند بارکزی ها و پوپلزی ها وجود دارد که واحدهای اطلاعاتی و نظامی ایالات متحده می‌توانند از آنها نیز در این کارزار استفاده نمایند.

مرحله دوم، ایالات متحده باید در مورد دسترسی به اطلاعات، نظارت و قابلیت های شناخته شده در منطقه مذاکره کند. ایالات متحده باید مذاکرات با کشورهای منطقه مانند قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان و حتی هند را آغاز کند تا فعالیت هواپیماهای سرنشین‌دار و پهباد ها را برای جمع‌آوری اطلاعات، نظارت و کشف در افغانستان را از طریق خاک خود اجازه دهند.

اداره بایدن این بحث ها را آغاز کرده است، اما این یک کار دشوار خواهد بود. اجازه دادن به ارتش یا جامعه اطلاعاتی ایالات متحده برای پرواز هواپیماهای بمب افگن و ماموریت های تهاجمی می‌تواند از نظر سیاسی برای بسیاری از این دولت ها خطرناک باشد. علاوه بر این، روسیه در حال حاضر مخالفت شدیدی با ایجاد پایگاه های ایالات متحده در آسیای مرکزی ابراز داشته است. تشدید تنش واشنگتن با مسکو بر سر جنگ در اوکراین و رقابت گسترده‌تر ژیواستراتژیک، مذاکرات را دشوار خواهد کرد. این در حالیست که هواپیما های نظارتی می‌توانند بیشتر از نظر سیاسی خوشایندتر برای برخی از کشورها باشد.

مرحله سوم، ایالات متحده باید قابلیت های هوایی خود را در افغانستان گسترش دهد. با توجه به الزامات ماموریت برای افغانستان، یکی از بهترین هواپیما برای این کار پهباد ام کیو-9 (MQ-9) به دلیل محدودۀ زمانی پرواز، تجهیزات حساس هوشمند و قابلیت حمله می‌تواند باشد. برای یک پهباد بدون سرنشین (MQ-9) حدود چهارده ساعت طول می‌کشد تا به صورت رفت و برگشت از پایگاه هوایی ال- اودید در قطر به افغانستان پرواز کند که به این ترتیب تنها دوازده تا پانزده ساعت وقت می‌داشته باشد تا در صورت لزوم اطلاعاتی را جمع آوری کند و اهدافی را مورد حمله قرار دهد.

همچنان پهباد های ام کیو-9 بی (MQ-9B) که به نگهبانان آسمان یا (Sky Guardians) معروف اند، به ایالات متحده اجازه می‌دهد تا دست کم پانزده ساعت اضافه تر از پهباد قبلی بر فراز افغانستان با محمولۀ بزرگتر پرواز کند. همچنان باید از سایر هواپیما ها مانند جنگنده های بمب افگن اف-۱۵ (F-15)، بمب افکن های اف-۱۶ (F-16)، جت های عملیات زمینی ای-۱۰(A-10)، و بمب افکن های استراتژیک بی-۵۲ (B-52) برای انجام حملات هوایی کار گرفته شود. از آنجا که طالبان دارای قابلیت های موشکی زمین به هوا قابل توجه یا نیروی هوایی نیستند، ایالات متحده همچنان از برتری هوایی برخوردار خواهد بود. عدم موفقیت ایالات متحده در بهبود قابل توجه توانایی های ضد تروریسم به ویژه ایجاد روابط با شرکای محلی، بازسازی یک ساختار اطلاعاتی و استخباراتی و مذاکره در مورد پایگاه های اضافی منطقه‌یی؛ بدون شک امریکا و شرکای آن را در معرض خطر رو به رشد حملات تروریستی قرار خواهد داد. ارزیابی های سازمان های اطلاعاتی ایالات متحده اکنون نشان میدهند که القاعده و داعش- خراسان می‌توانند توانایی های عملیات تروریستی خارجی را درجریان سال 2022 توسعه دهند، این واقعیت باعث می‌شود تا ایالات متحده به سرعت حرکت کند و یک برنامه موثر ضد تروریسم را قبل از یک یازدهم سپتامبر دیگر، اتخاذ بدارد