منبع: ایندیپندنت فارسی
نویسنده: مختار وفایی
بیشتر بار سنگین جنگ ۲۰ سال گذشته در افغانستان را ساکنان دره‌های پنجشیر و اندراب به دوش کشیدند. بسیاری از اهالی این دو منطقه به صفوف نیروهای امنیتی دولت‌های پیشین افغانستان پیوستند و علیه طالبان، القاعده و داعش جنگیدند و کشته شدند. در سال‌های آخر حکومت دولت جمهوری در افغانستان، روزی نبود که جنازه‌ای از جبهه‌های جنگ به اندراب و پنجشیر فرستاده نشود. این نشان می‌داد که مردان اندراب و پنجشیر تنها در این مناطق علیه طالبان نمی‌جنگیدند بلکه در چارچوب نهادهای امنیتی دولت افغانستان، به مناطق دوردست هم می‌رفتند و در مرزهای افغانستان نیز حضور داشتند. بر خلاف ساختار قومی گروه طالبان که هیچ پنجشیری، هراتی و بلخی در قندهار و هلمند مسئولیتی ندارد، برای سرکوب پنجشیر و اندراب همه جنگجوها از قندهار و بقیه مناطق اجیر می‌شوند.
در پانزدهم اوت ۲۰۲۱، پس از فرار اشرف غنی به امارات متحده عربی، کابل و کل ساختار حکومت در افغانستان سقوط کرد اما ساکنان دو منطقه در افغانستان به طالبان که کنترل بقیه شهرهای افغانستان را در دست گرفته بودند و تجهیزات به‌جا مانده از نیروهای خارجی و دولت افغانستان را در اختیار داشتند، نه گفتند؛ پنجشیر و اندراب.
پس از ورود طالبان به کابل در پانزدهم اوت، صدها تن از نیروهای امنیتی دولت پیشین و افرادی که عضو نهادهای امنیتی بودند و علیه طالبان می‌جنگیدند، به سمت پنجشیر رفتند تا در آنجا زیر چتر جبهه مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود علیه طالبان بجنگند. در عین حال، ساکنان اندراب هم به رهبری نظامیان پیشین که تا آن روز اسلحه را کنار گذاشته بودند، دوباره قیام کردند و روز ۳۱ مرداد، شهرستان‌های بنو، ده‌صلاح و پل حصار را از تصرف طالبان درآوردند. شکست طالبان در این سه شهرستان که به نام «اندراب‌ها» یاد می‌شوند، نخستین شکست این گروه پس از سلطه بر کابل بود.
طالبان که به مقدار زیادی اسلحه و مهمات به‌جا مانده از نیروهای خارجی و ارتش پیشین افغانستان مجهز بود و قصد داشت قبل از اعلام دولت، حساب اندراب و پنجشیر را یکسره کند، با اعزام هزاران جنگجو به این دو منطقه، مراکز اندراب‌ها و پنجشیر را از تصرف نیروهای مقاومت خارج کرد.
در هشت ماه گذشته، با وجودی که طالبان بی وقفه به این دو ناحیه جنگجوی جدید اعزام می‌کند و با استفاده از نیروی زمینی و هوایی تلاش دارد پناهگاههای نیروهای مقاومت را نابود کند، گزارش‌ها از این دو ناحیه حاکی از آن است که هر روز به تعداد مقاومت‌کنندگان افزوده می‌شود. دست‌کم در یک ماه اخیر، پنج حمله سنگین طالبان در پنجشیر و اندراب دفع و تلفات سنگینی به این گروه وارد شده است.
طالبان در ۲۲ فوریه، با لشکرکشی به کوهستان‌های پنجشیر قصد داشتند آخرین پناهگاههای نیروهای جبهه مقاومت را متلاشی کند، اما با دادن تلفات سنگین، از کوه‌های پنجشیر عقب‌نشینی کرد. ملا عزت‌الله قندهاری، از فرماندهان ارشد طالبان، نیز در این عملیات کشته شد.
در هشت ماه گذشته، روستاهای اندراب نیز بارها شاهد لشکرکشی طالبان بوده‌اند. هم اکنون حدود دو هزار جنگجوی طالبان در شهرستان‌های بنو، ده‌صلاح، پل‌حصار و خوست حضور دارند و هر چند روز یک بار به سمت کوهستان‌های اندراب هجوم می‌برند. بیشتر روستاهای پنجشیر و اندراب به دلیل هجوم سنگین نظامیان طالبان در هشت ماه گذشته خالی از سکنه شده‌اند. ساکنان این دو ناحیه می‌گویند که طالبان در برخی مدارس سنگر گرفته‌اند و با اخاذی از خانواده‌های محلی، آنان را مجبور می‌کنند غذای موردنیاز جنگجویان این گروه را فراهم کنند.
احمد شاه، فرمانده چریک‌های جبهه مقاومت در روستای سیچی شهرستان خوست در حوالی انداراب می‌گوید پس از آنکه آنان روز شنبه، ۲۷ فروردین، به یک قرارگاه طالبان در این ناحیه حمله کردند، ساعتی بعد نیروهای طالبان به خانه ساکنان محلی هجوم بردند و به آنان دستور دادند خانه‌ها را تخلیه کنند. جنگجویان طالبان به قصد انتقام‌جویی از نیروهای مقاومت، بستگان و آشنایان آنان را گروگان می‌گیرند و خانه‌هایشان را غصب می‌کنند. در پنجشیر و اندراب، هیچ رسانه‌ای حق فعالیت ندارد و جزئیات رفتارهای طالبان با مردمان محلی و به ویژه بستگان و آشنایان نیروهای مقاومت، پنهان می‌ماند.
پس از آنکه ساکنان محلی کشتارهای طالبان در ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۲۰۲۱ در اندراب و پنجشیر را گزارش کردند و سپس سازمان‌های حقوق بشری از جمله دیده‌بان حقوق بشر هم آن‌ها را تایید کردند، دیگر هیچ گزارش واضحی از رفتارهای طالبان با مردم در این دو منطقه که درگیری در آن همواره جریان دارد، منتشر نشد.
در هشت ماه گذشته، با وجودی که طالبان بی وقفه به این دو ناحیه جنگجوی جدید اعزام می‌کند و با استفاده از نیروی زمینی و هوایی تلاش دارد پناهگاههای نیروهای مقاومت را نابود کند، گزارش‌ها از این دو ناحیه حاکی از آن است که هر روز به تعداد مقاومت‌کنندگان افزوده می‌شود. دست‌کم در یک ماه اخیر، پنج حمله سنگین طالبان در پنجشیر و اندراب دفع و تلفات سنگینی به این گروه وارد شده است.
طالبان در ۲۲ فوریه، با لشکرکشی به کوهستان‌های پنجشیر قصد داشت آخرین پناهگاههای نیروهای جبهه مقاومت را متلاشی کند، اما با دادن تلفات سنگین، از کوه‌های پنجشیر عقب‌نشینی کرد. ملا عزت‌الله قندهاری، از فرماندهان ارشد طالبان، نیز در این عملیات کشته شد.
تسلیم نشدن مقاومت‌گران انداراب‌ها و پنجشیر به طالبان در پانزدهم اوت و ادامه جنگ در این دو منطقه باعث شد جنگ با طالبان به سایر نواحی افغانستان هم گسترش یابد. اکنون نیروهای مخالف طالبان در قالب چند جریان از جمله جبهه آزادی افغانستان و جبهه مقاومت ملی در استان‌های تخار، پنجشیر، بغلان، سمنگان، پروان، کاپیسا، بدخشان و بخش‌هایی از کابل حضور دارند و هرازچندگاه به مواضع طالبان حمله می‌کنند.
طالبان که ادعا می‌کند سلطه این گروه به پایان جنگ در افغانستان منجر شده است، در هشت ماه گذشته از هر ابزاری برای سرکوب و مهار مخالفان خود استفاده کرده‌اند. این گروه بیشترین خطر را از ناحیه پنجشیر و اندراب احساس می‌کنند؛ هرچند مخالفان طالبان در سراسر افغانستان حضور دارند.
پس از فروپاشی دولت پیشین افغانستان، مخالفان طالبان به جز پنجشیر و اندراب در بقیه نواحی افغانستان یا به این گروه تسلیم شدند یا فرار کردند، اما با وجود سقوط مراکز استان و شهرستان‌ها در پنجشیر و اندراب، مخالفان طالبان در کوهستان‌های پنجشیر و اندراب سنگر گرفتند. ادامه جنگ در پنجشیر و اندراب دشمنی طالبان با مردمان این دو ناحیه را تقویت کرد و در هشت ماه گذشته، تعقیب، بازداشت، شکنجه، اعدام و ترور مردان پنجشیری و اندرابی از اهداف مهم طالبان بوده است و در این مدت، شماری زیادی از مردان انداربی و پنجشیری از خانه‌ها و محل کارشان بازداشت و زندانی شدند.
البته همه اندرابی‌ها و پنجشیری‌ها با مقاومت مسلحانه علیه طالبان موافق نیستند و برخی هم موافق‌اند اما نمی‌خواهند خود در آن شرکت کنند، اما طالبان هر پنجشیری و اندرابی را که علنا با این گروه بیعت نکند، دشمن مسلح می‌شمارد. سرنوشت قاسم قایم اندرابی، افسر پیشین وزارت کشور، نمونه‌ای از این برخورد طالبان با اندرابی‌ها است. قاسم، در اندراب بزرگ شده بود، اما سال‌ها بود که در کابل زندگی می‌کرد و در هشت ماه گذشته، در هیچ‌یک از فعالیت‌های نظامی علیه طالبان شرکت نکرده بود؛ اما طالبان او را بازداشت کردند و پس از شکنجه فراوان، پیکر بی‌جانش را روز یکشنبه به خانواده‌اش تحویل دادند.
تعقیب، بازداشت، شکنجه و اعدام افراد صرفا به این دلیل که به قوم یا جغرافیای خاصی تعلق دارند، به ایجاد زمینه‌های بیشتر جنگ و خون‌ریزی در افغانستان منجر می‌شود و این دقیقا همان کاری است که طالبان از هشت ماه پیش که بر افغانستان مسلط شد، انجام می‌دهد. پیامد این رفتار طالبان می‌تواند آتش جنگ را خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شود، در سراسر افغانستان شلعه‌ور کند.
