حکومت عمران خان به پایان رسیده است؟
آریاپرس
بیش از دو هفته است که برخی از احزاب سیاسی پاکستان، راهپیماییهای گستردهیی را در برابر حکومت عمرانخان به راه انداخته اند. آنان به تازهگی از پارلمان این کشور خواسته اند که خان را سلب صلاحیت کند.
به باور احزاب سیاسی پاکستان، عمرانخان پاکستان را چنان بدهکار ساخته که نسلهای بعدی این کشور نیز توان پرداخت این بدهیها را نخواهند داشت. آنان میگویند که خان در بخش امنیتی نیز ناموفق بوده و در هفتههای پسین، بخشهایی از پاکستان بیشتر از پیش ناامن شده است.
باورها بر این است که فرصت حکومت عمران خان و یا به عبارت واضح، شانسی که خان برای حکومت کردن در پاکستان داشت به پایان رسیده و دیگر او مورد اعتماد و اعتبار نظامیان، احزاب سیاسی و مردم این کشور نیست.
در این یادداشت خواستهای این سه بخش پاکستان از عمرانخان را فشرده مرور میکنیم.
مردم پاکستان
مردم پاکستان از افزایش قیمتها، افزایش بیکاری و مهاجرت گستردۀ جوانان این کشور شکایت دارند. مردم در سطوح مختلف از افزایش قیمتها شکایت میکنند و میگویند، در حکومت عمرانخان توان خرید مردم بسیار پایین آمده و هر روز قیمتها افزایش پیدا میکند. من با شماری از رانندهگان، هوتلداران، دستفروشان و دکانداران در راولپندی پاکستان صحبت کردهام، راولپندی این روزها یکی از بخشهای پُر جنبوجوش راهپیماییهای احزاب سیاسی پاکستان است. آنان میگویند که با آمدن حکومت عمرانخان بخش عمدهیی از ساختوسازهای زیربنایی در پاکستان متوقف شده و این در درازمدت برای پاکستان زیانهای جبرانناپذیری فراهم خواهد کرد. از سویی هم، میزان بیکاری چنان صعود کرده که جوانان پاکستانی روزانه به کشورهای دیگر مهاجر میشوند و بخش عمدهیی آنان کسانی اند که در سالهای پسین آموزشدیده شده و این باعث فرار کدرهای پاکستانی میگردد.
یکی از رانندهگان 30 سال میشد در بخشهای مختلف پاکستان تاکسیرانی میکرد، برایم گفت که او پیش از حکومت عمرانخان روزانه پنجهزار کلدار درآمد داشت و با آن میتوانست مصارف روزانۀ خود را به بهترین وجه انجام دهد، اما حالا اگر روزانه دههزار کلدار هم درآمد داشته باشد، نمیتواند به خانوادهاش درست رسیدهگی کند. او میگفت، در هیچ حکومتی این همه افزایش قیمتها را گواه نبوده است.
دکانداری میگفت که افزایش تگدیگری در بخشی که او زندهگی می کند، نمود دیگری از دستآوردهای حکومت عمران خان است. به همینگونه، یکی از صاحبان هوتل میگفت که افزایش ناامنیها باعث شده که او این روزها کمتر میزبان خارجیهایی باشد که پیش از این بار بار به پاکستان آمده بودند.
احزاب سیاسی
عمرانخان با این تبلیغ که او چهرۀ جدید پاکستان است، به صحنه آمد؛ اما از همان آغاز با مخالفت احزاب سیاسی رو بهرو شد. این احزاب پیوسته او را متهم به ناکارهگی و خیانت در برابر نسلهای آیندۀ پاکستان میکنند. احزاب سیاسی پاکستان، عمرانخان و اطرافیان او را متهم به فساد مالی کرده و میگویند که خان هیچ کار بنیادییی برای پاکستان انجام داده و به بهانههای مختلف، نسلهای آیندۀ این کشور با ارقام درشتی بدهکار کرده است.
آماج دیگر انتقاد و اعتراض این احزاب افزایش ناامنیها در پاکستان است که این روند در هفتههای پسین افزایش چشمگیری به خود گرفته و در یک هفته دو حملۀ بزرگ انتحاری در بخشهایی از پاکستان اتفاق افتاده است.
این احزاب حالا در برابر پارلمان پاکستان چادر تحصن برپا کرده اند و از نمایندهگان پارلمان می خواهند، خان را سلب صلاحیت کنند.
هزاران نفر از مخالفان از احزاب مخالف دولت پاکستان سهشنبۀ همین هفته نیز با برگزاری تظاهراتی خواستار استعفای عمرانخان یا رای عدم اعتماد پارلمان به وی شدند؛ مخالفان، نخست وزیر پاکستان را به سوءمدیریت در اقتصاد و حکمرانی ضعیف متهم میکنند. این تظاهرات که عمدتاً از سوی حزب مردم پاکستان، متعلق به بینظیر بوتو نخست وزیر پیشین و ترور شدۀ این کشور، ساماندهی شده است.
رهبران مخالف دولت میگویند عمران خان حمایت مردمی را به دلیل تورم بالا و افزایش کسری بودجه از دست داده است.
خان این اتهامات را به همراه درخواست برای استعفای خود رد کرده و هشدار داده که مخالفان با پیامدهای غیرمشخصی در صورت تلاش برای رای عدم اعتماد مواجه خواهند شد.
ارتش پاکستان
عمرانخان با توافق نظامیان پاکستان موفق به تشکیل حکومت شد، اما افزایش اعتراضها در برابر حکومت او نشان میدهد که خان نتوانست خواستهای نظامیان این کشور را بر آورده سازد و آنان میخواهند که پایان حکومت عمرانخان را رقم زنند. این وضع در تاریخ پاکستان بیپیشینه نیست و پیوسته حکومتها در همسویی با نظامیان این کشور ایجاد و با پیشانیترشی آنان به پایان رسیده است.
عمرانخان در نتیجۀ انتخابات سال ۲۰۱۸ به قدرت رسید و مخالفان مدعی هستند که او با کمک و حمایت ارتش در آن انتخابات پیروز شد. هم ارتش و هم عمرانخان این اتهامات را رد میکنند.
مخالفان دولت در پاکستان و تحلیلگران سیاسی میگویند که در حال حاضر این قهرمان سابق کریکت حمایت ارتش را از دست داده، اما هم ارتش و هم عمرانخان چنین تحلیلی را رد میکنند.
نتیجه
با این توجه، به نظر میرسد که حکومت عمرانخان روزهای پایانی خود را سپری میکند و دیر نخواهد بود که این حکومت در اعتراضات مدنی و از سوی پارلمان سلب صلاحیت خواهد شد و یا هم با اعلام حالت نظامی، حکومتگران اصلی این کشور یعنی نظامیان چهرۀ دیگری را برای حکومت کردن برخواهند گزید.
هم حزب عمرانخان(تحریک انصاف) و هم احزاب مخالف دارای میزان رای مشخصی در پارلمان هستند، ولی مخالفان میگویند که در صورت در اختیار داشتن ۱۱ کرسی دیگر، امکان صدور رای عدم اعتماد را خواهند داشت. احزاب مخالف میگویند برای دادن رای عدم اعتماد به عمران خان به رای ۱۱ نماینده پارلمان نیاز دارند. نخستوزیر پاکستان سال گذشته از یک رای عدم اعتماد نجات پیدا کرده بود. انتخابات سراسری آیندۀ پاکستان در سال ۲۰۲۳ برگزاری میشود.
در این میان، به نظر میرسد که تغییر در حکومت ملکی پاکستان تاثیر آنچنانی بر افغانستان نخواهد گذاشت، چون پالیسی رابطه و برخورد با افغانستان از سوی نظامیان این کشور طراحی میشود و هر حکومت دیگری بعد از عمرانخان نیز آن را عملی خواهد کرد.