آریاپرس
اخیرآً سر و صدا های در مورد واگذاری واخان بدخشان از جانب طالبان به دولت پاکستان در شبکه های اجتماعی بلند شده است، که واکنش کاربران افغانستانی اعم از سیاست‌مداران، نویسنده‌گان و فعالین را پی داشت.
برخی کاربران از موضوع چنین استنباط کرده اند که گویا ادارۀ طالبان، منطقۀ واخان را که سلسله کوه های پامیر معروف به بام دنیا را در خود جا داده است، به دولت پاکستان طی یک معامله واگذار کرده است. برخی ها اما خبر از ایجاد شاهراه ترانزیتی در این منطقه می‌دهند که پاکستان را به آسیای میانه وصل کند.
با توجه به سابقۀ این مسئله در پالیسی سیاست خارجی پاکستان، گفتگو ها و صحبت های که میان دیپلمات های پاکستانی و تاجیکستانی در زمینه صورت گرفته است، شواهد گواه آن است که هدف اصلی و استراتیژیک پاکستان ساختن شاهراهی است که منطقۀ چترال پاکستان را از طریق گرم‌چشمه و کوتل شاه سلیم به شهرستان زیباک و اشکاشم افغانستان وصل کند و از اشکاشم افغانستان وارد، شهرستان اشکاشم در تاجیکستان گردد.
به تعقیب راه افتادن سر و صدا ها در رابطه به این معاملۀ طالبان با دولت پاکستان، یادداشتی از عبدالغفور آرزو، سفیر سابق افغانستان در تاجیکستان، که در 26 جون 2014 به ریاست سوم، وزارت امور خارجه جمهوری افغانستان، در رابطه به مسئلۀ احداث شاهراه ترانزیت چترال – واخان، نوشته شده است، نیز در شبکه های اجتماعی به چرخش در آمد.
آقای آرزو در آغاز این گزارش موقعیت جیوپولیتیک افغانستان را بزرگترین سرمایۀ کشور می‌داند و اما تاکید می‌کند که اهمیت جیوپولیتیک افغانستان در درازنای تاریخ همیشه سبب حرص و طمع کشور های منطقه و جهان برای در اختیار داشتن این خطۀ مهم گردیده است که حاصل آن جنگ و بدبختی برای افغانستان بوده است.
در این گزارش آقای آرزو، شاهراه چترال – واخان را به ماری تشبیه می‌کند که در صدد بلعیدن اهمیت جیوپولیتیک افغانستان است. به باور این دیپلمات سابقه، در صورتی که پاکستان موفق به احداث این شاهراه گردد، این امر به معنای دور زدن افغانستان و کنار گذاشتن این کشور در تجارت منطقوی میان آسیای جنوبی و مرکزی است.
در این گزارش به یک مورد خیلی مهم دیگر نیز اشاره شده است، که تا حال نادیده گرفته شده بود؛ آقای آرزو در این گزارش خبر از علاقمندی های کریم آقاخان، رهبر اسماعیلیه های جهان به منظور ایجاد جغرافیای مستقل اسماعیلیه در چهار ضلعی افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و چین می‌دهد. از آنجایی که اکثریت باشنده‌گان پامیر بدخشان افغانستان و ولایت کوهستانی بدخشان تاجیکستان و چترال در پاکستان را پیروان مذهب اسماعیلیه تشکیل می‌دهند، با احداث این شاهراه در حقیقت زمینه برای ایجاد یک جغرافیای مستقل اسماعیلیه در این منطقه بوجود می‌آید. آقای آرزو به این نظر است که پاکستان خیلی هم مخالف ایجاد چنین جغرافیایی حتا اگر به قیمت جدا شدن بخشی از چترال از بدنۀ آن کشور شود، نیست.
در بخش دیگری از این گزارش جریان صحبت های رسمی و غیر رسمی میان دیپلمات های پاکستانی، امریکایی، افغانستانی با مقامات تاجیکستان در مورد این شاهراه آمده است.
در این گزارش از قول سفیر سابق پاکستان در دوشنبه، امجد حسین سیال، نقل شده است که جانب پاکستان به شدت علاقمند احداث این شاهراه است و جانب تاجیکستان نیز با این امر موافقت دارد. ضمناً آقای سیال خبر از بررسی های مقدماتی این پروژه می‌دهد که به همکاری مشاورین اسپانیایی و اتریشی توسط ماهواره صورت گرفته است.
خانم سوزان الیوت، سفیر آمریکا در تاجیکستان در جون 2014 به آقای آرزو گفته است که سفیر پاکستان در تاجیکستان بار ها از او خواسته است تا مقام های تاجیک را برای موافقت با احداث این شاهراه، تحت فشار قرار بدهد.
در این گزارش به یک مورد خیلی مهم دیگر نیز اشاره شده است، که تا حال نادیده گرفته شده بود؛ آقای آرزو در این گزارش خبر از علاقمندی های کریم آقاخان، رهبر اسماعیلیه های جهان به منظور ایجاد جغرافیای مستقل اسماعیلیه در چهار ضلعی افغانستان، پاکستان، تاجیکستان و چین می‌دهد. از آنجایی که اکثریت باشنده‌گان پامیر بدخشان افغانستان و ولایت کوهستانی بدخشان تاجیکستان و چترال در پاکستان را پیروان مذهب اسماعیلیه تشکیل می‌دهند، با احداث این شاهراه در حقیقت زمینه برای ایجاد یک جغرافیای مستقل اسماعیلیه در این منطقه بوجود می‌آید. آقای آرزو به این نظر است که پاکستان خیلی هم مخالف ایجاد چنین جغرافیایی حتا اگر به قیمت جدا شدن بخشی از چترال از بدنۀ آن کشور شود، نیست.
دولت تاجیکستان در سال 2013 اعلان کرد که تمام پروژه های مربوط به این شاهراه در داخل خاک تاجیکستان که شامل احداث جاده ها و پل ها می‌گردد تکمیل شده است. پاکستان نیز شاهراه های آماده که شهر های اسلام آباد و پشاور را به چترال وصل می‌کند دارد. از چترال تا گرم چشمه و از آنجا تا کوتل شاه سلیم نیز جاده وجود دارد. اما از کوتل شاه سلیم الی منطقۀ توپخانه که در بدخشان افغانستان قرار دارد، جادۀ نیست، از توپخانه تا شهرستان زیباک و از آنجا تا اشکاشم بدخشان افغانستان جاده هست که نیاز به ترمیم و اسفالت کاری دارد. بدین ترتیب کار احداث شاهراه چترال – واخان برای پاکستان پروژۀ خیلی هزینه بردار نیست. پاکستان در شرایط حاضر فقط نیاز دارد تا موافقت تاجیکستان و چین را در زمینه بگیرد، و با توجه به این که برخی از دولت‌مداران تاجیکستانی علاقمند این پروژه هستند، احتمال این که رویای احداث شاهراه چترال – واخان که اسلام آباد سال هاست آن را می‌بیند به واقعیت مبدل گردد، خیلی نزدیک است.
بررسی های مقدماتی نشان داده است که هزینۀ ساخت این شاهراه حدود 24 ملیون دالر خواهد شد.
آنچه اما در این میان سبب تردید دولت تاجیکستان شده است، نخست همان بحث بوجود آمدن جغرافیایی مستقل اسماعیلیه است و دوم هراس از نفوذ عناصر و گروه های افراطی و دهشت افگن به داخل مرز های تاجیکستان. البته از آنجایی که روسیه آسیای مرکزی را منطقۀ حیاتی برای امنیت ملی خود می‌داند، تحقق این «رویای» اسلام آباد بدون چراغ سبز روسیه ناممکن است.
اما اینک که طالبان بر افغانستان مسلط اند، پاکستان احتمالاً منتظر چراغ سبز روسیه نخواهد ماند.
آنچه که در روز های گذشته از قول مقام های طالبان در مورد این پروژه نقل شده است و اخبار مبنی بر واگذاری این قسمت از خاک افغانستان به پاکستان را را افواهات و شایعات نامیده اند، کاملاً نادرست است و دروغی است که طالبان همانند هزاران دروغ دیگر به خورد مردم افغانستان می‌دهند. با توجه به علاقمندی پاکستان به احداث این شاهراه، تردیدی وجود ندارد که به زودی کار اعمار شاهراه چترال – واخان آغاز گردد.
پروژۀ احداث شاهراه چترال – واخان برای پاکستان حیثیت استراتیژیک دارد، پاکستان در کنار این که همین اکنون به ذخایر انرژی افغانستان، به ویژه ذغال سنگ دست‌رسی انحصاری دارد، با احداث این شاهراه به خوبی می‌تواند از موقعیت جیوپولیتیک افغانستان استفاده‌ی را ببرد که در حقیقت حق سرزمین افغانستان است.
روی همین ملحوظ است که ولایت بدخشان افغانستان برای پاکستان اهمیت عمده دارد و روی همین ملحوظ است که فرماندهان بدخشی طالبان به ویژه قاری فصیح الدین، در میان رده های بالایی رهبری پشتون‌تبار طالبان، تحمل می‌شوند، زیرا پاکستان به آنان برای تامین امنیت این شاهراه نیاز دارد. پاکستان نیاز دارد تا در میان مردمان بومی این منظقه نفوذ خود را داشته باشد تا از امنیت این جاده مطمین گردد.
پروژۀ احداث شاهراه چترال – واخان مربعی است که در افغانستان شکل می‌گیرد، اما اضلاع آن را پاکستان، تاجیکستان، چین و کریم آقاخان تشکیل می‌دهند.
در صورت تحقق این پروژه سیمای ظاهری این منطقه تغییرات بنیادینی را به خود خواهد دید که دگرگونی در مرز های جغرافیایی یکی از مشخصه های آن خواهد بود.
نویسنده ای عزیز!
آب را نا دیده موزه کشیدن خطاست!
اولن دانش و پژوهش تاریخی خود را در مورد والاحضرت شهزاده آقاخان، بیشتر کن بعد بنویس، آقاخان سیاست مدار جا طلب و قدرت طلب نیست او رهبر کثرت گرایی و انسانیت گرایی در چارچوب اسلام است، او هیچ تمایل به چنین چیزی ندارد، اگر پژوهشگر هستی پس ویدیو از سخنرانی آقاخان، را در این مورد شریک کن، بیاد داشته باش که واخان تنها اسماعیلیه نشین نیست بل پیروان اهل سنت هم دارد.بنابر این از حرف های بی اساس چیزی ساخته نخواهد شد.
خوانندۀ ورجاوند را درود
آچه در مورد علاقه یا نقش آقای کریم آقاخان در قسمت ایجاد جغرافیای مستقل اسماعیلیه در این نوشته آمده است، نظر نویسندۀ مطلب نه، بلکه دیدگاهی است که آقای عبدالغفور آرزو، سفیر سابق جمهوری افغانستان در تاجیکستان آن را طی گزارشی به وزارت خارجه افغانستان ارسال کرده است. شما اگر لطف کنید مطلب را به دقت مطالعه کنید در می‌یابید که این موضوع از قول آقای آرزو نقل شده است، نه این که ادعای نویسندۀ مطلب باشد.
سپاس از شما